Avare Gençlik Ve Gardenbar Geceleri

Fikret Adil’in iki yapıtı üzerine TV’ye uyarlama çalışması

Fikret Adil’in iki anlatıyı içeren kitabı: “Avâre Gençlik/Gardenbar Geceleri”nde, adlarının da çağrıştırdığı gibi, 1930’lı yılların İstanbulu ve avâre gençlik konu ediniliyor. Önce “Avâre Gençlik” romanı üzerinde duralım.

“Avâre Gençlik”
Roman, Yeniköy’de yalı sahibi zengin, sekse düşkün Nûr adlı genç bir kadın ile onun etrafındaki hayranlarının hayatlarından çeşitli kesitleri yansıtır. Nûr, yalısında Dan Gallak ile yaşamaktadır. Bir yıl önce Şile’de mehtaplı bir gecede mağarada çırılçıplak yıkanırken Dan’la karşılaşmış, sevişmiş, o günden sonra birbirinden ayrılmaz olmuşlardır.

Bir gün yalının önünden deniz motoruyla geçen Nuri’nin motoru arıza yapar. Motorun pervanesine çöpler takılmıştır. Pervaneye takılan çöpleri temizlemek için denize girip onları çıkardıktan sonra sahile çıktığında Nûr ile karşılaşır. Yalıya girerler. Beraber olurlar. Bu arada Nûr’un köpeği İfrit, Nuri’yi tanır. Ona da alışır. Daha sonraki bir gün Gallak gittikten sonra yine buluşurlar. Ama Gallak, unuttuğu bir şeyi almak için geri döndüğünde onu görür, üstelik İfrit’in de hiç yabancılık çekmeden, havlamadan Nuri’nin yanında durduğunu görünce Nûr’un onunla da ilişkisi olduğunu anlar. Hiç tepki vermez. Hoşgörüyle karşılar. Dahası kendine güvenip cinselliği güçlü olan kazansın diyerek, rakibiyle yarışma isteğini Nûr’a iletir. Nûr da bu konuda çok rahattır. Kabul eder. Hakem gerekmektedir.

Nuri, okul arkadaşından söz eder. Nûr da Nuri’nin söz ettiği arkadaşını iki yıl önce bir baloda tanımıştır. Kendini bir sporcunun tacizinden kurtarmış, oteline getirmiş, dahası odaya davet etmesine rağmen onunla birlikte olmayı reddetmiştir. Hakem olarak benimsenince, K.K.’ya telefon edilir, gelir.

Yalıya gelince Gallak ve Nûr ile tanışır. Diğerleri gibi o da birkaç kadeh viski içince, kendini ‘Aşk Hakemi’ olması için çağırdıklarını öğrenir. Şaşırır.

Gallak ile Nuri, Nûr üzerinden üç gündür maç (!) yapıp kimin cinsel güç yönünden üstün olduğuna karar verememişlerdir. Kadri’yi de buna karar vermede hakem olması, işin hukuki (!) yanını saptaması için çağırmışlardır. Aslında bunun kararını Nûr verecektir. Çünkü söz konusu olan onun bu kişilerin hangisinden daha iyi tatmin olduğunu belirtmesi gerekmektedir. İşin içinde maddi eşitsizlik olmaması için Gallak, yalıyı Nûr’dan bir yıllığa kiralamış, ayrıca ona para bırakmıştır. Eğer elenirse, hem bunlardan vazgeçecek, hem de temsil ettiği şirketin Atina bürosuna gitmek üzere yalıdan ayrılacaktır.

Aslında Nûr bilmemekle birlikte Kadri ile daha önceden de bir kez daha karşılaşmışlardır. Kadri, Nûr’u kolej arkadaşlarıyla denize açılıp bottan düşüp denizde kaybolduğunda, tesadüfen boğulmaktan kurtarmıştır. Kendi aralarında bunları konuşunca, Nûr’un Kadri’ye karşı bakışı değişir. Viskileri içip sızan yarışmacıları birer kova su ile ayıltmayı planlayan Nûr ile Kadri, İfrit’in yarışmacıları uyandırmasıyla oyun tersine çevrilir, bu kez onlar kapıya ip gerip Nûr ve Kadri’yi düşürürler.

Yarışma sonunda Gallak elenir. Artık Nuri’ye enişte denilmektedir. Yarışmayı Nuri kazanmıştır. Yıldırım nikâhı kıyılarak, Nûr, Nuri ile evlenir. Gallak ise, Atina’ya gitme hazırlığındadır. Kendine Tomaso’yu yardımcı olarak bulur. Tomaso, Nûr’a ikizi gibi benzeyen genç bir erkektir. Artık son bir gece için Kör Agop’un meyhanesine giderler. Buraya Şeyh Memdûh da deniz motoruyla gelir. Nûr ile Kadri, kısa bir tur için motoru isterler, o da verir. Fazla açılmayın benzini yok der. Onlar ise, kürek kullanacaklarını söylerler. Bu arada ressam Hakop, romancı Çakır Adalı, meyhanede toplanmaya başlarlar. Çakır, romanlarını çevirmesi için Dan’ın peşindedir. Bir yandan da Tomaso’yla ilgilenmektedir. Tomaso’nun eşcinsel durumunu yansıtan fıkralar anlatılır. Nuri’nin ne iş yaptığı konuşulur, bir partinin yönetim kurulu üyesi olduğu, sigorta denetçiliği yaptığı söylentisi vardır, ama aslında hiç kimse onun tam olarak ne yaptığını bilmemektedir.

Akşam çöker, Nûr ile Kadri denizde epey açılmışlar, hava birden kararmış, fırtına çıkmış, yağmur başlamıştır. Önce kürekle, sonra motoru çalıştırıp Kadıköy’e yanaşırlar. Vakit çok ilerlemiştir. Kadri iskeleden karakola gidip, başlarından geçen olayı anlatır, arkadaşlarına haber gönderilmesini, kendilerinin iyi olduğunu merak etmemeleri gerektiğini söylemelerini ister. Kendisine bekleyenlerin kim olduğu sorulunca hepsinin adlarını sayar. Kadri, karakoldan çıkarken 6-7 Eylül Lütfi’ye rastlar, onun suveterini ister, üşümüştür. Yağmur devam etmektedir. Kadri, bir teneke benzin alır. Artık motoru çalıştırıp yalıya ulaşabileceklerdir. Nûr ile Kadri, bu yağmurlu ortamda birbirlerine iyice yakınlaşırlar.

Yalıda onları bekleyen sürpriz, Nuri’nin tutuklanmasıdır. Çünkü 6-7 Eylül Lütfi, avukattır ve müvekkilinin Nuri tarafından dolandırıldığı şikâyetini karakola Kadri’nin uğramasından kısa bir süre önce bildirmiştir ki, daha sonra Kadri de bekleyen arkadaşlarının kimler olduğunu söylemesiyle Kadıköy Karakolu, karşı taraftaki karakola telefonda orada bulunan Nuri’nin tutuklanmasını, evinde arama yapılmasını istemiş, büyük bir tesadüfle Nuri, hemen tutuklanıp şantaj, porno fotoğrafçılık ve sahtekârlık vb. suçlardan cezaevini boylar. Buna en çok sevinen Nûr ve Kadri olur. Çünkü her ikisi de yeni bir ilişkiye başlarlar. Dan, bir ara sanki Nûr’un kendine kaldığını söylemeye kalkacakken Nûr’un Kadri’yi tercihini gösteren sözleri durumu sonlandırır.

Şimdi Gallak’a düşen Nûr’a veda etmektir. Ancak o da Tomaso’yu götürmek istemekte, romancı Çakır da onu kendisiyle beraber yaşamaya ikna etmeye çalışmaktadır. Çünkü sevdiği kadın en yakın arkadaşı Eşoğlu ile onu aldatmış, bu yüzden de o kadınlardan nefret etmeye başlamıştır.

Romanın başlıca karakterleri:
1-Nûr (Yeniköy’de yalısı olan, sekse düşkün, zengin bir genç kadın, Gallak’ın metresiyken Nuri’den de hoşlanır. Seçim yapamayınca Nuri’nin arkadaşı Kadri’den hakemlik istenir. Nuri’de karar kılar. Ancak onun şantajcı, yalancı, üçkâğıtçı olduğu ortaya çıkar. Tam bu sırada da Kadri’ye tutulur.)
2-Mr. Dan Gallak (Felsefe doktoru. Bir Amerikan şirketinin Türkiye temsilcisi ve bir dönem Nûr’un sevgilisi olur.)
3-Nuri Biner (Kadri’nin 15 yıl sonra yeniden karşılaştığı okul arkadaşı.)
4-Kadri Kuloğlu (Nuri’nin okul arkadaşı, K.K. kısaltmasıyla anılır, ‘Aşk Hakemi’ olması için yalıya çağrılır. Nûr’u denizde boğulmaktan ve bir gecede bir sporcunun tacizinden kurtarır.)
5-İfrit (Nûr’un kurtköpeği)
6-Tomaso (Gallak’ın Atina’ya götüreceği ‘Boy’u, yardımcısı, Nûr’a erkek ikizi gibi benzeyen, kadınsı genç.)
7-Çakır Adalı (Romancı, Tomaso’ya yakın ilgi duyan biri)
8-Ressam Hakop (Nûr’un ve Tomaso’nun resimlerini birer ikiz gibi bir arada yapmak ister.)
9-Kör Agop (Meyhaneci. Kendi, karısı, kedisi şaşıdır.)
“Gardenbar Geceleri”

Kitabın “Gardenbar Geceleri” bölümüne gelince. Burası tümüyle belgesel nitelikli bir metindir. Girişte medeniyetin örneklerle tanımı yapılıyor. Dans etmenin, içki içmenin, bara gitmenin medeniyle ilişkisi irdeleniyor. Doğu kültürüyle yetişen toplumun Batı kültürüne geçişte bardan geçildiği, bunun özellikleri anlatılıyor. Yirminci yüzyıl başında İstanbul’un gece hayatında önemli bir mekân olan Gardenbar’dan söz ediliyor.

Beyaz Ruslar’ın önemi anlatılıyor. Yazar, Gardenbar’ın oyuncusu Polyakova’nın siyah odasında bir hafta aşk yaparak geçiriyor. Polyakova, onun odadan çıkmasına izin vermiyor. Gandenbar’daki işine giderken üzerini kilitliyor.
Dönemin ünlü tiyatro, daha sonra sinema oyuncuları olan Charles Boyer (1899-1978) ve Marie Bell (1900-1985) de Türkiye’ye tiyatrolarının oyunu nedeniyle, filmlerinin galası nedeniyle geldiklerinde buraya gelirler. Dahası Fikret Adil, Marie Bell’in her gelişinde onunla o zamanlar çalıştığı Vakit gazetesi için röportajlar yapar. Gardenbar’da . Kadın kılığında Barbet . Erkek kılığında cambaz kadınlar vardır .

Yine bu yıllarda İstanbul’a ilk Cazband: ‘7, Palm Beach’ gelir. Zencilerden oluşan bir caz grubudur. Ama onlar gider gitmez, onları aratmayan taklidi kurulur, cazı devam ettirir. Çünkü notalar gizlice kopyalanmıştır. İşte 1930’lu yılların İstanbul’u genç sanatçılarıyla özellikle Adanalı yeni zenginleri, Levantenleriyle böyle bir dünya içindedirler.

Sonuç
“Avâre Gençlik” 1930’lu yılların gece hayatını abartılı bir biçimde yansıtan bir roman. Bunun günümüzde bile kabul edilemez, roman gerçeği bile olsa toplumla ters düşen yanları olduğu söylenebilir. Toplumun değer yargılarının çürüdüğü bir ortamı abartılı olarak yansıtıyor olabilir. Ancak bu günümüzün etik değerleri gözetilerek, buna karşı olan yanları törpülenerek, Araya Nuri’nin birkaç polisiye işi, merak uyandıran olayları eklenerek, güzel bir TV dizisi yapılabilir. Yalnızca roman gerçeğine bağlı kalınarak bile filme uyarlansa, çok ses getirecektir. Ama birkaç tarihsel güncel motif eklenerek, hem tarihsel bir yapıt filme uyarlanmış olur, hem de televizyon filmciliğine katkı sağlar. Kitabın ikinci yapıtı olan “Gardenbar Geceleri” de filmin dekor ve mekân kaynağı olarak, yönetmene rehber olur.

Diğer Eserleri